ATO'nun Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) verilerinden yararlanarak hazırladığı rapora göre, işsizlik en çok gençleri vuruyor. Türkiye'de 15 yaş üstü nüfusun dörtte birini 15-24 yaş arasındaki genç nüfus oluşturuyor. 2006 yılında gençlerde işsizlik oranı, 25 yaş üzerindekilerin 10,8 puan üstünde gerçekleşti.

İş gücü istatistiklerinin periyodik olarak yayınlanmaya başlandığı 1989 yılından 2006 yılı sonuna kadar 3 milyonun üzerinde genç iş gücü piyasası dışına çıktı. 1989 yılında gençlerde yüzde 16,6 olan işsizlik oranı, 2006 yılı sonunda yüzde 18,7'ye ulaştı.

Okullaşma oranlarının yükselmesi ve eğitim süresinin uzaması, iş gücü dışı nüfusun öğrenciler nedeniyle artmasını gerektirse de, artış bunun çok daha fazla üzerinde gerçekleşti. İş gücü dışına çıkan 3 milyon gencin 1,7 milyonunu öğrenciler oluşturdu.

GENÇLER BÜYÜMEDEN NASİBİNİ ALAMADI

2002 yılından bu yana ekonomide yaşanan büyüme işsizlik oranlarını azaltmadığı gibi, genç işsizlik oranlarında da bir iyileşme yaratmadı.
1989-2001 yılları arasında en yüksek genç işsizliği yüzde 17,7 ile 1993 yılında yaşandı. 1994 yılındaki krize rağmen genç işsizlik oranı 1994 yılında yüzde 16,1'e geriledi. Daha sonraki yıllarda da düşmeye devam etti ve 2000 yılında yüzde 13,1 ile en düşük seviyesine ulaştı.

1989-2001 döneminde genç işsizlik oranı, 25 yaş ve üzerindekilerin işsizlik oranından 10,4 puan daha yüksek seyrederken, bu fark 2002-2006 döneminde daha da arttı ve genç işsizlerin işsizlik oranı, 25 yaş ve üzerindekilerin işsizlik oranının 11,5 puan üzerine çıktı. Bu artış 25 yaş üzerindekilerin işsizlik oranlarındaki artışa rağmen gerçekleşti.
İş bulmada yaşadıkları zorluklar gençleri iş piyasasından soğuttu. Özellikle 2004 yılından sonra gençlerin umutsuzlukları her yıl daha da arttı. 2004 yılından itibaren çalışmak istediği halde iş bulamayacağı korkusu ile iş aramayan, dolayısıyla işsiz sayılmayan ''tampon genç'' sayısında büyük bir patlama yaşandı.

2002 yılında her 100 genç işsize 13 iş aramayan genç düşerken, 2006 yılında 83 genç düşmeye başladı. Mevsimlik çalışanlar da eklendiğinde bu sayı 95'e ulaştı. Diğer bir ifadeyle, 2006 yılı sonunda bir işsiz gence bir de ''tampon genç'' karşılık geldi.

OKUMUŞ İŞSİZ GENÇLER

Rapora göre, Türkiye'de işsizlik gerçekliğini, yüksek okul ve fakülte mezunları daha acı bir biçimde yaşıyor. Toplam 47 bin öğrencinin ''sıfır çektiği'' ÖSS sınavlarında yüzleri gülen başarılı öğrencileri de mezuniyet sonrası işsizlik sorunu bekliyor. Yüksek okul ve fakülte mezunu gençlerde, 1989-2001 döneminde ortalama yüzde 30,8 olan işsizlik oranı 4,3 puan daha yükselerek 2002-2006 döneminde yüzde 35,1'e çıktı.
Eğitim seviyesinin yükselmesiyle birlikte genç işsizler içindeki yüksek okul ve fakülte mezunlarının oranı da artıyor.

Düşük eğitimli gençler, daha düşük ücretlere ve kayıt dışılığa razı oluyor. Bu da lise altı eğitimlilerin işsizlik oranının diğerlerinden daha düşük olmasına yol açıyor. Buna rağmen, lise altı eğitimli gençler de 2002 yılından sonra kendini daha yoğun hissettiren işsizlik sorunundan kurtulamadı.

1989-2001 döneminde ortalama yüzde 11,5 olan lise altı eğitimli genç işsizlik oranı, 2002-2006 döneminde yüzde 14,9'a yükseldi.

İŞSİZLİĞİ AZALTMAK İÇİN YATIRIM YAPILMIYOR

Rapora göre, işsizliğin çaresi, üretimi artıracak yatırımlardan geçmesine rağmen, yıllardır istenen seviyede yatırım yapılamadı. Büyümeye rağmen yatırımların milli gelirden aldıkları pay artırılamadı.

1989 yılında milli gelirden yatırımlara yüzde 23,5 pay ayrılırken, 2006 yılında ayrılan pay yüzde 21 oldu. 1997 yılında milli gelirden yatırımlara ayrılan pay yüzde 26 ile en yüksek seviyesine ulaştı. Büyümeye rağmen, bu seviyeye bir daha ulaşılamadı. Yatırımlara 2006 yılında ayrılan kaynak 121,1 milyar YTL oldu.

BİR KİŞİYE İŞ YARATMANIN MALİYETİ

2006 yılı itibariyle işsiz sayısı 2 milyon 447 bin kişi oldu. 2006 yılında verilen teşviklerdeki toplam yatırım tutarının öngörülen toplam istihdama bölünmesiyle hesaplanan kişi başına yatırım tutarı, bir başka deyişle bir kişiye iş yaratmanın maliyeti ise 184,8 bin YTL olarak belirlendi.
Tüm işsizlere iş yaratmanın maliyeti ise Gayri Safi Milli Hasıla'nın yüzde 80'ine yakın bir kısmını teşkil eden 452 milyar YTL'ye ulaşıyor.

İŞSİZLERİN ÜÇTE BİRİ ÜÇ BÜYÜK İLDE

İşsiz sayıları ve işsizlik oranları bölgelere göre büyük farklılıklar gösteriyor. İşsizlerin üçte biri 3 büyük ilde bulunuyor. İstanbul, Ankara ve İzmir'de işsizlik oranı yüzde 11-12 aralığında hareket ediyor.

Tarım sektörünün yoğun olduğu bölgelerde ise işsiz sayısı çok az. Bu bölgelerdeki işsizlik oranları da Türkiye ortalamasının çok altında kalıyor. Buna karşılık tarımda çalışanların daha az olduğu orta gelişmiş bölgelerde, tarım dışı alanlarda iş arayanlar, işsizlik oranlarını yukarı çekiyor.

Bölgesel farklılıkları gidermek için verilen teşvikler, işsizliği azaltmaya yaramadı. Yeni teşvik yasalarının yürürlüğe girdiği ve TÜİK'in de bölgesel bazda işgücü piyasası verilerini yayınladığı 2004 yılından 2006 yılı sonuna kadar söz konusu teşviklerle 471 bin kişiye istihdam yaratılması öngörülüyordu.

EN YÜKSEK İŞSİZLİK ADANA BÖLGESİ'NDE

Geçen yıl en yüksek işsizlik oranı yüzde 16,1 ile Adana-Mersin illerini içeren Adana Bölgesinde yaşandı. Bu bölgede 3 yılda yaratılması öngörülen istihdam 12 bin 221 kişi iken bu hedefin ancak yüzde 2,6'sı gerçekleştirilebildi. Çalışabilir yaştaki nüfus artışı da dikkate alındığı, bu artış Adana Bölgesi'nde işsizliğin azaltılmasında etkili olmadı. 2004 yılında 160 bin kişi olan işsiz sayısı, 2006 yılında 209 bin kişiye yükseldi ve Adana-Mersin bölgesi yüzde 16,2 ile en yüksek işsizlik oranına sahip bölge oldu.

İstihdam oranının en düşük olduğu ve işsizlik sıralamasında ikinci sırada bulunan ''Mardin-Batman-Şırnak-Siirt Bölgesi''nde 3 yılda yaratılması öngörülen istihdam 6 bin 37 kişiyken, bölge öngörülen toplam istihdamdan yüzde 1,3 pay aldı. 2004-2006 yılları arasında Türkiye'de net istihdam artışı yaşanırken, söz konusu bölgede çok hızlı bir istihdam azalışı yaşandı. 2004 yılında yüzde 37,7 olan istihdam oranı 2006 yılında yüzde 25,8' geriledi. Verilen teşviklerden sadece yüzde 1 civarında pay alan bölgede işsizlik oranı 2,5 kat arttı.

ATO BAŞKANI AYGÜN

ATO Başkanı Sinan Aygün, rapora ilişkin olarak yaptığı değerlendirmede, Türkiye'nin yatırıma değil ithalata dayalı sanal bir büyüme yaşadığını iddia ederek, ''Büyüme sanal, işsizlik gerçek... Bu büyüme modelini çöpe atın'' dedi.

Sanal büyümenin işsizliğe çare olmadığını, büyümeye rağmen genç ve eğitimli nüfusta işsizliğin artmaya devam ettiğine işaret eden Aygün, siyasetçilere ''Mazotu bırakın, işsize bakın'' dedi.

Üretime dönük sektörlerin milli gelir içindeki payı azalırken tüketime yönelik olan sektörlerin ve ithalatın payının arttığına işaret eden Aygün, şunları kaydetti:

''Beş yıldır uygulanan ithalata dayalı büyüme modeli hem dış açığı artırdı hem de işsizliği körükledi. Bu büyüme modeli Türkiye'nin değil ithalat yaptığımız ülkelerin üretim ve istihdamını artırdı. Türkiye'de ise işsizlik kronikleşti. Seçimlerden sonra kurulacak hükümet, bu ekonomi modelini çöpe atıp üretim ve istihdam artışına dayalı büyüme modeline geçmelidir. Çünkü bu büyüme modeli gençlere (işsizsin sen işsiz kal) demektedir.

(ANKA)

0