AKP'nin Gül'ü tek cumhurbaşkanı adayı olarak belirlemesi, dünya medyasında "Türkiye'de ordu ile dinci kesimler arasında yeni bir krizin işareti" olarak değerlendirildi. Spiegel, "AKP yeniden deniyor" derken, BBC, Gül'ün adaylığını, "orduya güç gösterisi" diye yorumladı. Times'ın değerlendirmesi, "Gül'ün adaylığı orduya açık mesaj" oldu.

Dünya medyasındaki bu değerlendirmeler, eşi türbanlı bir kişinin Köşk'e çıkma olasılığına yönelik 22 Temmuz öncesinde TSK'nın gösterdiği iki önemli reaksiyondan kaynaklandı. Birincisi, Genelkurmay Başkanı Büyükanıt'ın 12 Nisan 2007'deki basın toplantısında "Cumhurbaşkanı Anayasa'ya sözde değil özde bağlı" olmalı demesiydi. İkincisi ise Gül'ün adaylığına karşı Genelkurmay'ın internet sitesinde yayınlanan sert bildiri. Muhtıra gibi algılanan bu sert bildiri sonrasında Türkiye cumhurbaşkanını seçemediği gibi AKP'nin de çektiği restle erken seçim sürecine girildi. 22 Temmuz seçimlerinden yüzde 46.6 oyla galip çıkan AKP, önceki gün yeniden eşi türbanlı olan Abdullah Gül'ü cumhurbaşkanı adayı olarak belirleyince Türkiye'de demokrasi bir kez daha türban sınavıyla karşı karşıya kaldı.

Köşk İçin Sözde Değil Özde Savaş

Dışişleri Bakanı Abdullah Gül, üç buçuk ay aradan sonra ikinci kez zorlu Çankaya yolculuğuna çıktı. Kimse açıkça telaffuz etmese de türban yine cumhurbaşkanlığı tartışmasının merkezine oturdu.

16 Mayıs'ta görev süresi resmen dolan Cumhurbaşkanı Ahmet Necdet Sezer'in koltuğunu kime devredeceği son bir yılda tartışılırken, 11. cumhurbaşkanının seçim süreci 'muhtıra' tartışmalarının damgasını vurduğu bir siyasi krizle sonuçlanmıştı.

Hükümet Köşk seçimi sürecinde son ana kadar aday açıklamazken Genelkurmay Başkanı Orgeneral Yaşar Büyükanıt, 12 Nisan 2007'deki basın toplantısında yeni cumhurbaşkanının Anayasa'ya 'sözde değil özde' bağlı birinin olması gerektiğini söyledi. Büyükanıt'ın bu rezervinin konuşulduğu günlerde eski Yargıtay Başsavcısı Sabih Kanadoğlu sahneye çıktı ve "Cumhurbaşkanı seçebilmek için birinci turda TBMM Genel Kurulu'nun 367 üye ile açılması gerekir" dedi. Başlarda CHP tarafından bile ciddiye alınmayan bu teori, daha sonra AKP'nin cumhurbaşkanı seçmesine karşı olan bütün taraflarca sahiplenildi.

Çelik Çomak Oyunu

Cumhurbaşkanının eşinin türbansız olup olmayacağı tartışma konusuna dönüşürken kulislerde Vecdi Gönül, Köksal Toptan, Beşir Atalay gibi eşinin başı açık olan isimler konuşulmaya başlandı. Başbakan Erdoğan ısrarlı sorulara yanıt vermezken kendisini eleştiren muhalefeti "Çelik çomak verdik ellerine, oynuyorlar" diye küçümsemeyi tercih etti.

24 Nisan 2007'ye kadar herhangi bir isim açıklamayan Erdoğan aday başvurularının sona ermesine bir gün kala Bülent Arınç ve Gül ile yoğun bir mesai yaptı ve adayını açıkladı. Erdoğan, AKP grup toplantısında "Adayımız kardeşim Gül" dedi.

Gül'ün aday olduğu seçimlerin ilk tur oylaması 27 Nisan'da yapıldı. CHP, DYP ve ANAVATAN Genel Kurul'a girmeyince AKP 367 oya ulaşamadı. CHP Anayasa Mahkemesi'ne başvurarak seçimin iptal edilmesini istedi.

Aynı gün akşam saatlerinde Genelkurmay Başkanlığı basın-yayın kuruluşlarını arayarak geç saatlerde Genelkurmay'ın internet sitesine bir açıklama konulacağını bildirdi. 22.30'da konulan bildiride son günlerde ortaya çıkan laiklik başta, temel değerleri aşındırıcı gelişmeler sıralandı, bu gelişmelerin, Genelkurmay uyarılarına karşın engel olması gereken makamların bilgisi dahilinde yaşandığı ileri sürüldü.

Açıklamada Genelkurmay'ın cumhurbaşkanlığı konusunda da taraf olduğu belirtilerek şöyle denildi: "Son günlerde, cumhurbaşkanlığı seçimi sürecinde öne çıkan sorun, laikliğin tartışılması konusuna odaklanmış durumdadır. Bu durum, Türk Silahlı Kuvvetleri (TSK) tarafından endişe ile izlenmektedir. Unutulmamalıdır ki, TSK bu tartışmalarda taraftır ve laikliğin kesin savunucusudur. Ayrıca, TSK gerektiğinde tavrını ve davranışlarını açık ve net bir şekilde ortaya koyacaktır. TSK bu niteliklerin korunması için kendisine kanunlarla verilen görevleri eksiksiz yerine getirme konusundaki sarsılmaz kararlılığını muhafaza etmektedir."

Genelkurmay'ın bu açıklamasına bir gün sonra hükümet sert bir yanıt verdi. Buna karşın Anayasa Mahkemesi, cumhurbaşkanlığı seçiminde toplantı yetersayısı için 367 oyun şart olduğuna karar verdi ve seçimi iptal etti. Ardından AKP 'erken seçim' kararı aldı, Gül de adaylıktan çekildi.

AKP, seçim kampanyasında cumhurbaşkanlığı seçiminde yaşananları kullandı. Partinin yüzde 46.6 oy almasının ardından Erdoğan Cumhurbaşkanlığı konusunda Gül'ün iradesinin önemli olduğunu söyledi. AKP yöneticilerinden gelenler de dahil, bütün eleştirilere rağmen aday olmaktan vazgeçmeyen Gül, AKP MYK'yı da ikna ederek adaylığını açıkladı. Gül seçilirse Çankaya'ya ilk kez türbanlı cumhurbaşkanı eşi çıkacak.

Dış Basın Tek Ses : "Darbe Olabilir"

Abdullah Gül'ün yeniden cumhurbaşkanlığına aday gösterilmesi dış basında geniş yankı buldu. Yayın organları, kriz ve darbe ihtimaline vurgu yapıyor.

ALMANYA

SÜDDEUTSCHE ZEITUNG: Riziko cumhurbaşkanı... Orduyla iktidar sınavı... AKP yine İslamcı Gül'ü cumhurbaşkanı adayı gösterdi. Bu, Türkiye için ölümcül sonuçları olabilecek bir hata. Generallerin homurtuları hâlâ kulaklarda yankılanıyor. Orduyla yeni gerilimler yolda. Darbe ihtimal dışı değil. Gül'ün adaylığını Genelkurmay itibar kaybı olarak algılayacak.

FRANKFURTER ALLGEMEINE: AKP'nin 'uzlaşma adayı' Başesgioğlu dahil birden fazla aday göstereceği söylentileri dolaşırken, çatışma adayı sahneye çıktı. Gül'ün bu bastırması karşısında ordunun ne tepki vereceği belirsiz. Ordunun Gül'ün başörtülü eşini 30 Ağustos resepsiyonuna davet edip etmeyeceği merak konusu.

SPIEGEL: Gül tekrar cumhurbaşkanı adayı gösterildi. Etkin laik seçkinlerle ordu, cumhurbaşkanının Gül gibi muhafazakâr dincileri değil, laik Türkiye'yi temsil etmesi gerektiğine inanıyor.

WELT: AKP yine dinci Gül'ü aday gösterdi. İslamcı AKP'nin iktidarının genişlemesini engellemeye çalışan Genelkurmay ile laik muhalefetin itirazı, Gül'ün seçilmesini engellemişti.

BRİTANYA

BBC: İktidarın yine Gül'ü aday göstermesi, laik yapı ve orduyla güç gösterisine dair korkuları kamçılıyor. Muhalifler Gül'ün eşinin başörtülü olmasından rahatsız.

TIMES: İlk adaylığına ordudan tehditler gelmesi ve binlerce kişinin İslamcı geçmişine karşı protesto gösterileri yapmasından üç ay sonra Gül yeniden aday. AKP'nin Gül'ü tekrar aday göstermesi orduya açık bir mesaj.

FINANCIAL TIMES: Türkiye, Gül'ün tekrar aday olmasıyla hükümet ile laik ve askeri elitler arasında yeni bir krizle yüz yüze. Türk lirası dolar karşısında yüzde 2 değer kaybetti, borsa düştü, yatırımcılar Gül'ün adaylığı yüzünden yeniden anlaşmazlık çıkmasından korkuyor. Hayrinnüsa'nın türbanı, cumhurbaşkanlığı dahil kamu binalarında yasak.

REUTERS: Gül, türban takan kızı Kübra'nın Bilkent Üniversitesi'ndeki mezuniyet törenine katılmıştı. Bu fotoğraf, güçlü ordu generalleri dahil Türkiye'nin laik elitleri açısından, Gül ile iktidardaki AKP'nin Atatürk'ün 1923'te kurduğu laik devleti tasfiye etmek istediğine dair ilave bir kanıttı. Gül'ün başkomutan olup yanında türbanlı eşi Hayrünnisa varken, generalleri selamlaması düşüncesi laiklerin tüylerini ürpertiyor.

GUARDIAN: Gül'ün adaylık ısrarıyla, Türkiye son 10 yıldaki en büyük siyasi krizinde yeni bir viraja girdi. Türkiye yeni siyasi huzursuzluklarla karşı karşıya gelecek. AB Türk ordusunu politikaya karışmaması için uyarmıştı.

ABD

NEW YORK TIMES: İktidar partisinin Gül'ü seçmesi parti ve onun dindar takipçilerini Türkiye'nin laik elityle çatışma noktasına taşıdı. Cumhurbaşkanı seçilmesi muhtemelen ülkenin yönelimini değiştirecek, gelişip serpilen İslamcı orta sınıf, Türk devletini kurulduğu 1923'ten beri kontrol eden laik seçkinleri yakalayacak.

AP: Gül, bazı partiler güçlü ordunun öfkesini tetikleyeceğinden korksa da, bir kez daha cumhurbaşkanı olmayı deneyecek. Gül'ün adaylığı gerilimi yükseltme olasılığı sebebiyle hem finansal hem de siyasi çevrelerde kaygı yarattı.

FRANSA

LE FIGARO: Gül'ünkü Türkiye'nin son birkaç aydır yaşadığı ciddi siyasi krizi yeniden başlatabilecek bir karar. 50 yılda dört hükümet deviren Türk ordusu, müstakbel cumhurbaşkanının cumhuriyet değerlerine ve laikliğe bağlı olmasını istediğini 30 Temmuz'da yeniden dile getirdi.

AFP: Eski İslamcı Gül, cumhurbaşkanlığı için yeniden mücadele edecek. Gül'ün ilk cumhurbaşkanlığı adaylığı derin bir siyasi krize yol açmıştı. Dindar bir Müslüman olan Gül'ün karısı ve kızı türban takıyor. Laik Türkler ise siyasi İslam'ın simgesi olarak saydıkları türbanı, cumhurbaşkanlığı makamında görmek istemiyor.

RADİKAL

0