Rusya'nın güneyindeki Samara kentinde yapılan Avrupa Birliği-Rusya Zirvesi gergin bir ortamda, ilerleme sağlanamadan geçti. Merkel ve Putin'in gündeminde pek çok sorunlu konu var Zirveye bir süredir gündemde olan bir dizi sorun gölge düşürdü. Enerji tedariki, Kosova'nın geleceği, Rusya'yla Polonya arasındaki ticari ilişkiler ve Rusya'nın Estonya'yla ikili ilişkileri konusundaki sorunlara çözüm bulunabilmiş değil. Her iki taraf, sorunları yumuşatmaya yönelik bir tutuma da yönelmemiş görünüyor.
Sonuç olarak, iki günlük zirve sonunda alışıldık uygulama bir kenara bırakıldı ve ortak bir deklerasyon bile yayınlanmadı. Taraflar arasında yeni bir ortaklık anlaşması yapılması yolundaki görüşmelere de başlanamadı. Polonya ve Litvanya bu anlaşmayı Rusya ile ikili sorunları nedeniyle engelliyordu. Birimizin sorunu hepimizin sorunu Avrupa Komisyonu Başkanı Jose Manuel Barroso, Rusya'yı uyararak bir AB üyesi ile yaşanan sorunun tüm Birlik ile sorun yaşanması anlamına geldiğini belirtti. Barroso, Birliğin Rusya'nın Polonya'dan et ithaline getirdiği yasağı anlamakta güçlük çektiğini söyledi. Polonya'nın AB-Rusya arasındaki ortaklık anlaşmasına itirazı bu uygulamaya bir misilleme niteliğinde.
Bu tavra Litvanya da destek veriyor. Avrupa Birliği dönem başkanı olan Almanya'nın Başbakanı Angela Merkel, Rus muhaliflerin kentte yapacakları bir protesto eyleminin engellendiği yolundaki haberleri de endişeyle karşıladıklarını söyledi. Barroso da AB'nin demokrasi ve ifade özgürlüğüne büyük değer verdiğinin altını çizdi. Muhalefet lideri ve eski satranç şampiyonu Gary Kasparov, bu sabah polisin Samara'ya gitmesini engellediğini açıklamıştı. Kasparov, pasaportuna el konduğunu, uçağa binmesine izin verilmediğini söyledi. Çok sayıda yabancı gazetecinin kente gidişinin de engellendiği öne sürülüyor. Rus polisi Volga Nehri kıyısındaki Samara kentinde, zirve dolayısıyla sıkı önlemler aldı.
Putin ise bu eleştirileri reddederken, kendilerinin de Baltık Cumhuriyetleri'ndeki Rusya kökenlilere yönelik muameleden rahatsızlık duyduklarını belirtti. "Estonya ve Letonya'da Rusça konuşanların haklarının ihlal edilmesi Avrupa'ya yakışmayan, kabul edilemez bir durumdur." dedi. Estonya'nın İkinci Dünya Savaşı sırasında Rus askerler anısına dikilmiş bir heykeli sökmesi, ülkede protestolara yol açmış, Moskova'daki Estonya elçiliği ablukaya alınmıştı. Estonya ayrıca devlete ait internet hizmetlerinin Rusya üzerinden siber-saldırıya hedef olduğunu duyurmuştu.
Barroso Putin'e muhatabının bir 'birlik' olduğunu anımsattı Rus azınlıkları bulunan eski Sovyet cumhuriyetleri Estonya, Letonya ve Litvanya 2004'te birliğe katılmıştı. Bu ortamda başlayan görüşmelerde taraflar zaten bir atılım beklemiyordu. AB heyetine başkanlık eden Merkel, görüşmeler sonunda aralarındaki sorunların dayandığı noktaları ortaya çıkarmış olmayı umduğunu söylemekle yetindi. Putin de amaçlarının "açık ve dürüstçe sorunları konuşmak" olduğunu söyledi. Bazı ülkeler zirvenin iptalini önermiş, ancak Almanya bu ülkeyle ilişkilerin önemini vurgulayarak zirvenin düzenlenmesinde ısrar etmişti. Dün akşam düzenlenen akşam yemeği ile başlayan görüşmelere katılan bir AB yetkilisi, BBC'ye açıklamasında gerginliğin somut şekilde hissedilir olduğunu söyledi.
Enerji, Kosova, ticaret Yakın zamana dek zirveye hakim olması beklenen konu, Avrupa'nın başlıca doğal gaz tedarikçisi olan Rusya ile arz güvencesi konusunda yaşanan rahatsızlıklardı. Rusya Federasyonu Başkanı Vladimir Putin'in geçen hafta Orta Asya ülkeleri ile yaptığı anlaşmalarla, bölgenin enerji kaynaklarını Rusya topraklarından geçen boru hatlarıyla taşıma imkanı kazanması, enerji yolları üzerindeki tekelleşme kaygılarını daha da artırdı. Bunlara, AB'nin desteklediği ancak Rusya'nın direndiği Kosova'ya bağımsızlık tanınması girişimleri ve ticaret alanında yaşanan sorunlar da eklendi. Avrupa Birliği bu ticari sorunlar devam ederse, Rusya'nın Dünya Ticaret Örgütü'ne katılması için gerekli nihai onayın verilmeyebileceği uyarısında bulundu.
Samara zirvesi öncesinde Rusya'nın ABD ile yaptığı görüşmeler de gergin geçmişti. Moskova'yı ziyaret eden ABD Dışişleri Bakanı Condoleezza Rice'ın temasları sonunda taraflar pek çok konuda çok farklı görüşlere sahip olduklarını ifade ettiler. Görüşmeler sırasında Vladimir Putin ABD'nin Avrupa'da yeni bir füze savunma sistemi kurma planlarına karşı olduğunu bir kez daha vurguladı.
