Bingöl Üniversitesi Zaza Dili ve Edebiyatı Anabilim Dalı Başkanı Dr. İbrahim Dağılma, 2025-2026 eğitim-öğretim yılında 5, 6, 7 ve 8. sınıflarda okutulacak seçmeli dil dersleriyle ilgili önemli açıklamalarda bulundu. Başvuru sürecinin başladığını belirten Dr. Dağılma, "Yaşayan Diller Seçeneği"nde Zazaca, Kurmancca, Lazca, Abazca gibi dokuz dilin seçilebileceğini ifade etti. Ancak, bazı okulların bu seçenekleri ailelere gönderilen dilekçelerde göstermediğini ve bu durumun eğitimde fırsat eşitliği ilkesine aykırı olduğunu vurguladı.
Bingöl Üniversitesi Zaza Dili ve Edebiyatı Anabilim Dalı Başkanı Dr. İbrahim Dağılma, seçmeli dersler ve süreç ile ilgili şu değerlendirmelerde bulundu:
TÜM KESİMLERE DUYARLILIK ÇAĞRISI
“2025-2026 eğitim-öğretim yılında 5, 6, 7 ve 8. sınıflarda okutulan seçmeli dersler için başvuru süreci başladı. Malumunuz seçmeli ders havuzunda ‘bilime, yeteneğe, inanca ve ilgili konuşmacıların anadiline yönelik' birçok seçmeli ders bulunmaktadır. Seçmeli ders dilekçesinde ‘Yaşayan Diller Seçeneği' de bulunmaktadır. Bu seçenekte ‘Zazaca, Kurmancca, Lazca, Abazca gibi' toplam dokuz dilin dersinin seçilebilmesine olanak sağlanmıştır. Maalesef bazı okullar ailelere gönderilen seçmeli dilekçelerde yaşayan diller seçeneğini göstermemekte veya belirtmemektedir. Bu konuda Milli Eğitim'e, STK'lara, okul idarecileri ve velilere bu konuda hakkaniyetli, insaflı ve duyarlı olmaları gerekir.
Bu memlekette nasıl ki, Türkçe kültürel bir mirasın tarihi ve önemli bir parçası ise aynı şekilde Zazaca ve diğer dillerde bu kültürel mirasın tarihi, insani ve kıymetli bir parçasıdır. Eğitimde fırsat eşitliğinin sık sık dile getirildiği bir ortamda bir dilin seçmeli oluşunu bile konuşmak vicdan yaralamaktadır. Oysa her insanın kendi diliyle konuşma, yazma; kendi dilini öğrenme, öğretme ve bu dilde eğitim alması insani, İslami ve fıtri bir haktır. Bu hakkı minnet edercesine dar bir alana sığıştırmak ve hatta bu dar alanda dahi tercihi gerekli gereksiz nedenlerle seçmemek ve seçtirmemek büyük bir aymazlık ve handikaptır.
Ana dilde eğitim, öğrencilerin daha sağlıklı bir eğitim süreci geçirebilmeleri, kimliklerini daha güçlü bir şekilde inşa edebilmeleri için büyük önem taşımaktadır. Bu hakkı savunmak, ana dillerin haftada 2 saat de olsa okullarda öğretilmesini sağlamak ve bu dilleri yaşatmak için herkes üzerine düşeni yapmalıdır. Bu konuda duyarlı tüm kurum, kuruluş, sendika, vakıf ve oda ve kişileri ses vermeye ve birlikte çözüm üretmeye davet ediyorum.
17 ŞUBAT PAZARTESİ'YE KADAR SÜREÇ DEVAM EDİYOR
Seçmeli ders süreci 2025-2026 eğitim öğretim yılı için 17 Şubat Pazartesi gününe kadar devam edecektir. Bu konuda aşağıdaki tespitlere dikkat etmek sağlıklı bir ders süreci için önemli ve gereklidir:
- ‘4, 5, 6 ve 7.' Sınıf öğrencilerinin seçebileceği Zazaca, Kurmancca, Lazca gibi anadil dersleri ‘5, 6, 7 ve 8.' Sınıflarda haftada iki saat ders olarak okutulmaktadır.
- İlkokul 4. Sınıf öğrencileri için ilgili okul tercihleri alıp öğrencinin sonraki yıl kaydolabileceği muhtemel okula sayı olarak iletir, iletmelidir.
- Ortaokul müdürleri tercihler yapıldıktan sonra seçilen Zazaca veya Kurmancca dersleri için öğrenci ve ders kitabı sayısını sisteme girerler, girmeliler.
- Mart ayının 2. Haftası bu veriler il ve ilçe müdürlükleri tarafından sonuçlandırılır.
- Nisan ve mayıs aylarında Millî Eğitim Bakanlığı öğretmen ihtiyacını belirlemek için norm kadro taleplerini belirler.
TERCİH ARTARSA ÖĞRETMEN ATAMASI DA ARTAR
Birçok okul, “Zazaca ders öğretmenim yok!” bahanesinin arkasına sığınıyor. Oysa süreç belirttiğimiz şekilde sürdürülürse norm kadro ihtiyacı doğal olarak oluşacak ve MEB'de bu ihtiyacı göz önünde bulundurmak zorunda kalacaktır. Bir okulda Zazaca dersinin verilebilmesi için en az 10 öğrencinin veya bir öğretmen ataması için bir okulda veya ilgili mücavir alanda 6 (altı) şubenin dersi seçmesi yeterlidir.
Atamalar bir sonraki yılın Ağustos veya Eylül ayında yapılır. Bu nedenle ilgili ortaokul müdürlerinin “Zazaca veya Kurmancca öğretmenimiz yok, bu dersi seçemeyiz!” şeklindeki ifadeleri eksik ve yanlıştır. Bu yanlış yönlendirmelere izin vermemek lazımdır.
Veliye gelen seçmeli ders formunda “Yaşayan Diller ve Lehçeler” bölümü mutlaka yer almalıdır. Bu bölümde, okulun ihtiyacına göre ilgili dersin adı (Örneğin Zazaca) açıkça belirtilmelidir. Bu ifadelerin olmaması veya eksik yazılması görev ihmalidir.
Tüm yönetici ve velilerin bu sürecin doğru yürümesi ve yürütülmesi için alabildiğine istekli ve hassas olması lazımdır.
“Yo zıwan, yo insan o; dı zıwani dı insani yé!”
“Zazaki bımus, bınus, bıwun u bımusn!”
“Her zıwan, yo ayeté Homayi ya. Kom zıwanék inkar bıkero zeku ayeték inkar bıkero.”
