Dünyanın favori fonlama parası yenin diğer paralar karşısında hızla değer kazanmasının tetiklediği global dalgalanma durulmuyor. İMKB dün de yüzde 2 düşerken, dolar 1.4640 YTL'yi gördü. Geçen hafta Çin'den başlayıp Japonya ile şiddetlenen, gelişmiş borsalardan, yükselen piyasalara kadar birçok borsaya domino etkisiyle yayılan panik satışlar sürüyor. Büyük fonların pozisyonlarının bir bölümünü kapatmasının etkisiyle borsalar da haftaya yeni bir şokla başladı.
Japonya'dan ucuza borçlanarak yüksek getiri sağlayan para birimlerine yönelmenin (carry trade) maliyetinin artması ve yenin değer kazanması piyasaları salladı. Cuma günü ABD borsasının düşüşle kapanması da uluslararası piyasaların haftaya satışlarla başlamasında etkili oldu. ABD borsasının yendeki değer kazancı sürerken, yen dün de 16 ülkenin para birimi karşısında değer kazandı. Yenin dolar karşısında son üç ayın zirvesine çıkması, dünya borsalarındaki satışları hızlandırdı.
Yen bir haftada dolar karşısında yüzde 4.37 değer kazandı ve 115.55 seviyesine ulaştı. Yen, sterlin karşısında da 1999'dan bu yana en yüksek artışını yaşadı. Tokyo borsası ise yüzde 3.34 daha gerileyerek son bir haftada yüzde 8.63 düştü. Yenin dolar karşısında bir süre daha değerli kalması bekleniyor.
Avrupa borsaları toparlandı
Dün Japonya ve diğer Asya borsalarında başlayan satışlar, Avrupa borsalarına, ardından Amerikan borsalarına sıçradı. Avrupa borsalarında sabahki kayıplar yüzde 2'ye yaklaşırken, öğleden sonra toparlandı. Latin Amerika borsaları da düşüşle açıldı. Dalgalanmada ABD ekonomisine ilişkin resesyon endişelerinin giderilememesi etkili oldu.
Son bir haftada Avrupa borsaları yüzde 5.8 - 11.8 arasında düşüşler yaşadı. Aynı dönemde Asya borsaları ortalama yüzde 8.7 değer kaybetti. Latin Amerika borsaları ise ortalama yüzde 10 düştü.
Petrol 1 dolar geriledi
Dünya borsalarında yaşanan şok düşüşler, petrol fiyatlarına da yansıdı. Brent petrolü 0.73 sent gerileyerek 61.35 dolara düştü. Uzmanlar, borsalardaki düşüşün sürmesi halinde dünyada petrole olan talebin azalacağı görüşünde.
Yenin hızla değer kazanmasıyla piyasalarda yaşanan panik satışlar, altın fiyatlarını da düşürdü. Altının onsu yüzde 3.6 gerileyerek 638 dolara düştü. Geçen hafta 689 dolara çıkan altın fiyatları bir haftada yüzde 7.4 düştü.
Japon hükümeti: Düşüşü yakından izliyoruzJapon Hükümet Sözcüsü Yasuhisa Şiozaki, hisse senedi fiyatlarındaki düşüşleri yakından izlediklerini belirtti, ancak döviz piyasasına yönelik müdahaleyle ilgili bir açıklama yapmadı.
Tokyo endeksi son 7 ayın en düşük seviyesine indi. Şiozaki, "Şirketlerin sermaye yatırımlarındaki artış, Japonya'da ekonomik büyümenin ne ölçüde devam ettiğini gösterdi" dedi.
Çin'de haftalık kayıp yüzde 13'e dayandıÇin borsası dün yüzde 1.2 gerilerken son bir haftalık kaybı yüzde 12.84'e ulaştı. Borsada işlem gören döviz cinsinden hisselerin, yerel para birimi hisseleriyle birleştirileceği söylentisi, yetkililerin yalanlamasına rağmen, borsanın keskin düşüşle kapanmasına neden oldu.
Türkiye önce panikledi, sonra duruldu1.5 milyar dolar çıktı
İstanbul Menkul Kıymetler Borsası dünyadaki satışlara paralel dün de günü kayıpla tamamladı. Endeks gün içinde bir ara 38.824'e kadar gerilerken, düşüşler yüzde 4.25'e kadar ulaştı. Ancak Avrupa borsalarındaki tepki alımlarıyla düşüş yüzde 2.02'ye inerken, endeks 39.729 puandan kapandı ve yeniden 40 bin puanın altına geriledi.
Analistler yaşanan son dalgalanmada bono, gecelik piyasa ve borsadan yaklaşık 1.5 milyar dolarlık bir yabancı çıkışı olduğunu tahmin ediyor. Geçen yıl yaşanan mayıs dalgalanmasında yaklaşık 7 - 8 milyar dolar yabancı çıkışı gerçekleşmişti. Yabancı çıkışının bir süre daha sürebileceğini belirten uzmanlar, dış piyasalara bağlı seyrin devam edeceğini söyledi.
Uzmanlar, doların 1.47 - 1.48'e kadar çıkması halinde endeksin 36 bin puanlara kadar düşebileceğini kaydettiler.
Dolar 1.4640'tan döndü
Cuma günü 1.4330 düzeyinde kapanan dolar dün sabah saatlerinde bankalararası piyasada 1.4650 ile yılın en yüksek düzeyine kadar çıktı. Dünya borsalarındaki düşüş ve yen pozisyonlarının kapatılmasıyla devam eden dış endişeler YTL'nin değer kaybını hızlandırdı.
Merkez Bankası'nın bugün için açıkladığı gösterge kurlara göre YTL dolar karşısında yüzde 2.1 ve euro karşısında da yüzde 1.74 değer kaybına uğradı. Bankalararası piyasada dolar 1.4640 ile yılın zirvesini, 29 Kasım'dan bu yana da en yüksek seviyesini gördü. Dolar kuru daha sonra 1.4520'den kapandı.
Yılbaşına göre YTL dolar karşısında yüzde 3.05 ve euro karşısında da yüzde 2.63 değer kaybına uğradı. Cuma günü 19.90 düzeyinde kapanan bono faizleri de yüzde 20.35'e kadar çıktı.
UZMAN GÖRÜŞÜSaruhan Doğan Finansbank Başekonomisti
'ABD'de ev kredilerinde batık oranı yükseldi'Global piyasalarda gelişmekte olan piyasalar değil gelişmiş piyasalar kaynaklı bir endişe gözlemliyoruz. Yenle borçlanmış büyük oyuncular pozisyonlarının bir kısmını kapatıyorlar. Bu da yenin yükselmesine neden oluyor.
Öte yandan Amerika'da daha riskli segmentlerdeki ev kredilerinde batık oranı yükseliyor. Bu gelişme de piyasa için daha önceden öngörülemeyen bir unsur olarak karşımıza çıkıyor.
Ödeme gücü fazla olmayan kesime verilen SUBPRIME ev kredilerinde faizler daha yüksektir.
ABD'de birçok banka bu kredileri veriyor. Ancak FED'in faizleri yüksek tutması ve ev fiyatlarının aşağı gelmesiyle bu piyasa zayıfladı. Bu da ABD piyasalarında yaşanan düşüşte etkili bir faktör oldu. Bütün bunların genel gerginliğini yaşıyoruz. Bizim piyasalarımızdan kaynaklanan özel bir risk yok.
Henüz tespit yapmak için erken olmakla birlikte, piyasaların bu noktadan sonra yine gelişmekte olan ülkelerden başlayarak yavaş yavaş toparlanmasını bekliyoruz.
Afif Şakir Başkent Menkul Genel Müdürü
'Borsa düşecekti, global dalgalanma bahane oldu'1998 yılında yaşanan Asya kaynaklı krizde İstanbul Menkul Kıymetler Borsası'nın izlediği seyre benzer bir hareket yaşıyoruz.
O dönemde de gereğinden fazla yükselen İstanbul borsası Asya krizini bahane ederek sert bir düzeltme yapmıştı. Yılbaşından bu yana iç dinamiklerden bağımsız olarak biraz fazla yükselen piyasalarda bu düzeltmenin gelmesi kaçınılmazdı. Dalgalanmanın etkisi bu nedenle bizim piyasamızda sert oldu.
Yurtdışı piyasalarda yenin değer kazanmasına bağlı olarak başlayan düzeltmenin devam etmesini bekliyoruz. Yurtdışında oluşan likidite fazlasının oluşturduğu yükseliş balonunun köpüğünün henüz tam alınmadığı kanaatindeyiz. Bize göre yurtdışı borsalar bir miktar daha değer kaybedecek. Dolayısıyla bunun Türkiye'ye yansıması da muhtemelen bir süre daha devam edecek.
Trend değişikliği olup olmadığını görmek için borsadaki satışların endeksi 35 binli seviyelerin altına getirmesi lazım. Bu seviye görülmeden trend değişikliğinden bahsedilemez.
Amerikan borsaları %
| Brezilya | -1.35 |
| Arjantin | -2.54 |
| Avrupa borsaları |
| Londra | -0.94 |
| Paris | -0.73 |
| Frankfurt | -1.04 |
| Çek Cumh. | -1.07 |
| Polonya | -2.25 |
| Rusya | -3.24 |
| Macaristan | -1.38 |
| Türkiye | -2.02 |
| Romanya | -5.19 |
| Asya borsaları |
| Tokyo | -3.34 |
| Hong Kong | -4.00 |
| Çin | -1.39 |
| Tayvan | -3.74 |
| G.Kore | -2.88 |
| Pakistan | -2.15 |
| Endonezya | -3.17 |
| Hindistan | -2.83 |
| Singapur | -3.61 |
| Malezya | -5.81 |
| Filipinler | -4.54 |
| Afrika borsaları |
| G.Afrika | -2.50 |
