Türkiye'nin Akciğer Kanser Haritasını Çıkaran Bingöllü Cerrah!

Eylem ÖZEN'in röportajı

Bingöl'ün Karlıova Ä°lçesi'nde açtı dünyaya gözlerini. Çocuk yaÅŸta eÄŸitime olan aÅŸkı, onu hedeflerine adım adım taşıyordu.

“Büyüyünce ne olmak istersin?” sorusuna verdiÄŸi “Doktor olacağım” yanıtını üniversite sınavındaki baÅŸarısıyla gerçeÄŸe dönüÅŸtürmüÅŸtü. Atatürk Üniversitesi Tıp Fakültesi'ni kazanmış ve baÅŸarılı bir hekim olmak için yoÄŸun bir çalışma döneminin sonunda mezun olup meslek hayatının kapılarını aralamıştı. GöÄŸüs Cerrahisi ihtisası ile alanını seçmiÅŸ olsa da onun hedefi, alanında fark yaratmak ve insanlığa büyük faydalar saÄŸlamaktı. Nitekim öyle de oldu…

Sayısız ameliyat, birçok uluslara arası makale ve araÅŸtırmayla alanında aranan ve tercih edilen bir isim olmanın ötesinde, göÄŸüs cerrahisinde eÄŸitim veren önemli bir konuma ulaÅŸmıştı.

Kazandığı tecrübeler ışığında Türkiye'de farkı disiplinlerden olan göÄŸüs hastalıkları, göÄŸüs cerrahisi, medikal onkolojisi, radyasyon onkolojisi, patoloji ve radyolojiden 20 profesörün bir araya geliÅŸiyle kurulan ekipte yer almış ve Türkiye'deki kanser durumunu araÅŸtırmış ve ülkenin ilk akciÄŸer kanseri haritasını çıkarmıştı.

Konuk olduk kendisine… Kariyerine, mesleki baÅŸarılarına ve deneyimlerine kadar birçok konuda önemli bilgiler paylaÅŸan Atatürk Üniversitesi Tıp Fakültesi GöÄŸüs Cerrahisi Ana Bilim Dalı BaÅŸkanı olan Bingöllü hemÅŸehrimiz Prof. Dr. Atilla EroÄŸlu, önemli tavsiyelerini de aktardı.

Ä°ÅŸte o röportajın öne çıkan baÅŸlıkları…

“CERRAHÄ° TERCÄ°HÄ°M AÄ°LE ÖYKÜSÜNE DAYANIYOR”

Mesleki hayatınızın en önemli noktası olan akciÄŸer hastalıkları alanındaki cerrahi tercihinizden baÅŸlayalım istiyoruz. Neden bu alanı tercih ettiniz?

1995 yılında tıp fakültesini bitirdim. Bizim okuduÄŸumuz yıllarda tıp fakültesinde göÄŸüs cerrahisi ile kalp damar cerrahisi beraberdi. Bir taraftan akciÄŸer hastalıkları, diÄŸer taraftan kalp ve damar hastalıkları… Ä°ki grup da insanların çağımızda en fazla mustarip olduÄŸu hastalıklar ve en fazla ölüme sebep olan hastalıklar. Kalp damar hastalıkları çağımızın hastalığı ve çok fazla ölüme sebep oluyor. DiÄŸer taraftan akciÄŸer hastalıkları var, akciÄŸer kanserinden de her yıl 2 buçuk milyon kiÅŸi ölüyor. O yıllarda bile göÄŸüs ve kalp damar cerrahisine karşı çok ilgim vardı. Ağır ve zorlu bir branÅŸ olmasına raÄŸmen göÄŸüs kalp damar cerrahı olmaya karar verdim. Asistanlığımın ilk yıllarında 5 yılında göÄŸüs kaplama cerrahisi beraberdi ve aynı klinikte çalışıyorduk. Daha sonra uzmanlığa doÄŸru göÄŸüs cerrahisi ile kalp damar cerrahisi ayrıldı. Ve ben akciÄŸer hastalıklarını seçtim. Belki de onu seçmemdeki en önemli faktörlerden biri de daha önce dedemin ve amcamın akciÄŸer kanserinden vefat etmiÅŸ olmaları. Ailede akciÄŸer hastalıkları öyküsünün olması beni daha çok göÄŸüs cerrahı olmaya itti. GöÄŸüs cerrahisinin önü belki daha açık olduÄŸu için de göÄŸüs cerrahisini seçtim diyebilirim.

“BÖLGENÄ°N TÜM YÜKÜ BÄ°ZÄ°M ÜSTÜMÜZDE”

Bölgede akciÄŸer hastalıklarının seyri nedir? Ayrıca hastalarla iliÅŸkiniz ve iÅŸ yükünüz nasıl?

AkciÄŸer hastalıkları zor bir alan olduÄŸu kadar çok riskli ve yaygın da bir hastalık. Cerrahi olarak da zor bir branÅŸ. GöÄŸüs cerrahisi olarak çalıştığımız yer kalbe çok yakın, büyük damarlara çok yakın, onun için de ağır bir cerrahi.

DoÄŸu Anadolu Bölgesi'nin rakımı yüksek ve soÄŸuk bir iklime sahip. Onun içinde normalde deniz seviyesine göre akciÄŸer hastalıklarından mustarip olan hastalarımızın nefes darlıkları bu bölgede daha sık oluyor.

Hastalarımızın çoÄŸu kanser hastası tabi. Hasta size geldikten sonra belki de ömrünün geri kalanının hepsinde sizinle muhatap oluyor. Bir taraftan kanser hastasını tedavi etmek, bir taraftan da onu psikolojik olarak yönetebilmek çok kolay deÄŸil. Gerek hastayı, gerek hasta yakınları çok iyi yönetebilmek gerekiyor. Uzun süreçli, uzun nefesli bir iÅŸ bu, ölüm riski yüksek olan bir bölümde çalışıyoruz.

Bir taraftan kanser hastası, bir taraftan sigara çok içildiÄŸinden dolayı kronik bronÅŸiti yüksek olan, akciÄŸer saÄŸlığı yerinde olmayan hasta grubuyla uÄŸraÅŸtığımız için de çok büyük zorluklar çekiyoruz. Ben yaklaşık 30 yıllık hekimim, 24 saat telefonumuz açık. Gecenin ikisinde 2'sinde 3'ünde 5'inde gerektiÄŸi zaman koÅŸarak hastaneye gidiyoruz ve ameliyatlara giriyoruz. 24 saat esasına göre çalışıyoruz ve bu bölgede maalesef yeterli donanımda hekim olmadığı için de bölgenin tüm yükü bizim üstümüzde ama iÅŸimizi de layıkıyla yaptığımızı düÅŸünüyorum.

“BÄ°NGÖL'DE AKCÄ°ÄžER KANSERÄ° MAALESEF OLDUKÇA FAZLA”

Türkiye'de, farklı üniversitelerin çeÅŸitli bölümlerinde 20 profesör, 6 ayda Türkiye'nin akciÄŸer kanser haritasını çıkardı. Siz de bu çalışmanın içinde yer alıp öncülüÄŸünü yaptınız.  Çıkardığınız haritada DoÄŸu Anadolu Bölgesi ve Bingöl, akciÄŸer kanserinde ne durumda?

Öncelikle böyle önemli çalışmada görev aldığım için gerek bölgem adına, gerek üniversitem adına onur duydum. Türkiye'de farkı disiplinlerden olan göÄŸüs hastalıkları, göÄŸüs cerrahisi, medikal onkolojisi, radyasyon onkolojisi, patoloji ve radyolojiden 20 profesör bir araya geldik. Bir ekip kurduk ve Türkiye'deki kanser durumunu araÅŸtırdık. Bölgelere göre, illere göre kanserin erkeklerde ve kadınlarda oranlarıyla beraber çok detaylı bir çalışma ortaya çıktı. Yaklaşık 6 ay sürdü bu çalışma. SaÄŸlık Bakanlığı ile ortaklaÅŸa yürüttük bu çalışmayı ve bütün verileri toplayıp Türkiye'nin kanser haritasını çıkardık. GöÄŸüs cerrahi olarak biz 3 göÄŸüs cerrahı bu ekibin içindeydik. Ve belki de bu çalışmaya en çok katkı veren hocalardan biride bendim. GöÄŸüs cerrahisi kısmını tümüyle ben öncülüÄŸümde hazırlayıp, makale haline getirdik. Bu çalışma dünyanın en saygın kanser dergilerinden biri olan "Journal of Thoracic Oncology"de yayımlandı. Tüm kanser kuruluÅŸların ortak destek verdiÄŸi ve saygı duyduÄŸu bir dergi.  Türkiye'deki kanser haritasını bu dergide yayınlatmak bizim için büyük bir onur oldu. Böyle saygın bir dergide ismimizin geçmesi,  verilerimizin yayınlanması ülkemiz adına da bu ciddi bir baÅŸarı oldu. Ve bundan sonrada akciÄŸer kanseriyle ilgili yapılacak bütün yayınlara ciddi bir zemin hazırlamış olduk. Yapılacak bütün yayınlar bizim o yayınımızı referans olarak gösterecekler. Çok doÄŸru, verimli bir çalışma ortaya koyduk.

KANSERÄ°N SEBEBÄ° YÜZDE 95 SÄ°GARA

DoÄŸu Anadolu Bölgesinde akciÄŸer kanserine çok detaylı olarak çalıştık. DoÄŸu'da tabi akciÄŸer kanseri oldukça sık görülüyor, il bazında da Bingöl ilimizde akciÄŸer kanseri maalesef oldukça fazla. Sigara kullanımının çok fazla olmasından dolayı erkeklerdeki akciÄŸer kanseri oranı daha fazla ama son dönemlerde sanki bir azalma mehiline girildi. Umarım ki, akciÄŸer kanseri bölgemizde ilimizde çok daha düÅŸük seviyelere gelecektir. Bizim çalışmamızda mümkün olduÄŸunca tabi kanserin önlenmesi. Bir hastalığı önlemek, hastalığı tedavi etmekten en az 10 15 kat daha ucuz. Hem ekonomik olarak hem saÄŸlık açısından akciÄŸer kanserini önlememiz gerekiyor. AkciÄŸer kanserinin en önemli sebebi yüzde 95 sigara. Ve maalesef ülkemizde, bölgemizde sigara çok tüketiliyor. Sigaranın en yüksek tüketimde olduÄŸu dünyadaki 10 ülkeden bir tanesiyiz. Sigara çok yüksek bir oranda tüketiliyor.  Her 3 eriÅŸkinden bir tanesi sigara içiyor.  Ve sigaraya baÅŸlama yaşı maalesef ülkemizde 13 yaşın altına indi. Onun için sigarayla ciddi derecede mücadele etmemiz lazım. Sigara içimini engellememiz gerekiyor çünkü akciÄŸer kanserinin yüzde 95 sebebi sigara. Tütün ve tütün mamulleri ile ciddi derecede savaÅŸmamız gerekiyor. Ä°nÅŸallah çok daha ciddi bir mücadele olacak ve akciÄŸer kanserlerine çok daha düÅŸük seviyelere indirebileceÄŸiz.

“AKCÄ°ÄžER KANSER HARÄ°TASI TÜRKÄ°YE Ä°ÇÄ°N CÄ°DDÄ° BÄ°R KAZANIM OLDU”

Çıkardığınız akciÄŸer kanseri haritasının getirileri neler oldu? Bu haritanın takibini nasıl yapıyorsunuz?

AkciÄŸer kanser haritası Türkiye için ciddi bir kazanım oldu. Bundan sonra da bu çalışmanın devam ettirilmesi gerekiyor. Bizim niyetimiz belki grubu daha da geniÅŸleterek her 5 yılda bir bu rakamları, verileri güncellemek gerek devlet erkânına gerek de ülkemizi yönetenlere rehberlik edecek ÅŸekilde tavsiyelerde bulunmak ve hastalığı engellemek için gerekli mücadeleyi artırmak. Biz 5 yılda bir verilerimizi güncelleyerek çalışmalarımızı takip etmeye devam edeceÄŸiz.

"ÜLKEMÄ°ZDE HER GÜN YAKLAÅžIK 300 KİŞİ SÄ°GARAYA BAÄžLI HASTALIKLARDAN ÖLÜYOR”

Çıkardığınız akciÄŸer kanseri haritasında hastalığa sebebiyet veren etkenler bölgeden bölgeye deÄŸiÅŸiyor mu? Yoksa tüm Türkiye'de bu hastalığın ana etkeni olan bir durum söz konusu mu?

Dünyada da, ülkemizde de, bölgemizde de akciÄŸer kanserinin en sık sebebi sigara içmek. Biraz öncede bahsettiÄŸim gibi yüzde 95 sebep sigara, yüzde 5 sebep de diÄŸer etkenler. Tabii genetik yatkınlık da önemli bir faktör ama sigarayla mücadele akciÄŸer kanserini engellemekte çok çok önemli olacaktır. Türkiye'de her gün yaklaşık 300 kiÅŸi sigaraya baÄŸlı hastalıklardan ölüyor. Evet, yine Türkiye'de yılda yaklaşık 110 Bin kiÅŸi sigaraya baÄŸlı hastalıklardan ölüyor. Bunun yarısından çoÄŸu akciÄŸer kanserine baÄŸlı ve sigaranın sebep olduÄŸu akciÄŸer kanseri ve akciÄŸer hastalıklarına baÄŸlı. Onun için de tütün ve tütün ürünleriyle mücadelemizin daha etkin olması gerekiyor ki, akciÄŸer kanseri sayılarımızı düÅŸürelim. Devlet erkânının bu konuda daha fazla hassasiyet göstereceÄŸini umuyoruz.

“YEMEK BORUSU HASTALIKLARI KONUSUNDA BÄ°R REFERANS MERKEZÄ°YÄ°Z”

Yemek Borusu ve diyafragma hastalıkları ile ilgili birçok operasyonu kapalı yöntemlerle ülkemizde ilk kez gerçekleÅŸtiren ve en çok yapan cerrahlardansınız. En son Erzurum'da çeÅŸitli illerden 58 göÄŸüs cerrahının katılımıyla düzenlenen “kapalı yöntemle yemek borusu ameliyatı” kursunun baÅŸkanlığını yaptınız. Bu konuda neler söylemek istersiniz?

Aslında göÄŸüs cerrahisinin ilgilendiÄŸi önemli konulardan bir tanesi de yemek borusu cerrahisi. Yemek borusu, göÄŸüs boÅŸluÄŸunda olan yutak ile mide arasında uzanan bir organ ve göÄŸüs cerrahisini ilgilendiriyor. Ben de yaklaşık 30 yıldır yemek borusu cerrahisi ve hastalıklarıyla ilgileniyorum. Türkiye'de 10 yıldan uzun süredir yemek borusu ve diyafram ameliyatlarının kapalı yöntemlerle yapıyoruz. Bunları kapalı yöntemlerle yapan en büyük ve tek kliniÄŸiz diyebiliriz. Çok büyük bir hasta potansiyelimiz var. Yemek borusu kanseri DoÄŸu Anadolu bölgesinde çok sık görülüyor ve yutma güçlüÄŸü ile seyreden bir kanser türü. Bölgemizde sık olduÄŸundan dolayı da kliniÄŸimiz bu hastalıkları tedavi konusunda çok ileri bir merkez oldu. Dünyanın 4 bir yanından uzmanlar gelip kliniÄŸimizde eÄŸitim alıyorlar. Çok yakın zamanda Türkiye'den 58 tane göÄŸüs cerrahisi uzmanımıza kliniÄŸimizde eÄŸitim verdik. Åžimdiye kadar yaklaşık 10 ülkeden uzmanlar gelip uzun süreli bir ÅŸekilde kliniÄŸimizde kalarak eÄŸitim aldılar ve yine 30'un üzerinde göÄŸüs cerrahı uzmanımız ve Türkiye'deki farklı üniversitelerden gelip 3 ay, 6 ay, 8 ay gibi sürelerle kliniÄŸimizde kalarak ameliyat tekniklerini öÄŸrendiler. Ama biz yemek borusu hastalıkları konusunda bir referans merkeziyiz hem Türkiye'de hem dünyada dünyanın farklı ülkelerinden, doÄŸudan, batıdan Almanya'dan, Ä°sviçre'den, Makedonya'dan Hollanda'dan Erzurum'a geliyor tedavi olmak için. Yine Gürcistan'dan, Azerbaycan'dan, Ä°ran'dan hasta geliyor tedavi için. KliniÄŸimiz hem Türkiye'de hem de dünyada yemek borusu cerrahisinin çok yaygın yapıldığı önemli referans merkezlerinde bir tanesi. Åžimdiye kadar yemek borusuyla ilgili çok fazla uluslararası yayın yaptık. Amerika'da ve Avrupa'daki saygın dergilerde bu ameliyat tekniklerimizi anlattık. Åžimdiye kadar yaklaşık 200'ün üzerinde göÄŸüs cerrahisi ile ilgili makalemiz uluslararası dergilerde yayınlandı. Bunlar dünyanın saygın bilimsel dergileri. Yine Türkiye'de en fazla uluslararası yayın yapan klinik göÄŸüs cerrahisi kliniÄŸi Erzurum Atatürk Üniversitesi GöÄŸüs Cerrahisi Anabilim Dalı. Bununla da hakikaten çok önemli bir yerdeyiz. Her yıl 15, 20 tane makale yazıyoruz, yaptığımız bütün bilimsel çalışmaları literatüre kazandırıyoruz. Hem bilimi hem insanda hizmetimizi yerine getirmeye çalışıyoruz.

Son olarak Bingöl'den size gelen ve takip ettiÄŸiniz hastalar var mı? Onlarla iletiÅŸiminiz nasıl? 

Erzurum AraÅŸtırma Hastanesi yaklaşık 60 yıldır her bölgemize çok önemli hizmetleri bulunmuÅŸ bir hastane. BildiÄŸiniz gibi Bingöl Erzurum'a yaklaşık 180 km uzaklıkta. Özellikle de kuzey ilçeleri Erzurum'a çok daha kolay ulaşıyor. Bingöl'den çok fazla hastamız oluyor. Ben tabi Bingöllü olmakla da gurur duyuyorum. Hakikaten çok güzel naif insanların olduÄŸu bir ÅŸehir, hemÅŸerilerimize hizmet etmekten de çok mutluyum. Çok fazla hasta geliyor göÄŸüs cerrahisine. DiÄŸer bölümlere elimizden geldiÄŸince hem bizimle ilgili olan hem de diÄŸer bölümlerde iÅŸleri olan hemÅŸerilerimize hem yardım ediyoruz hem destek olmaya çalışıyoruz. Tabii hastalık çok zor bir süreç hasta olmak ya da hasta yakını olmak çok zor bir durum. Onun bedeni olarak tedavisinin yönetimi, psikolojik olarak yönetimi oldukça zor. Biz elimizden geldiÄŸi kadar burada önemli bir mihenk taşı olarak hemÅŸehrilerimize hizmet ediyoruz ve hizmet etmeye de devam edeceÄŸiz. Çevre 17 ilden burayı hasta geliyor. Tamam, yurt dışından yurt içinde özellikle bazı uzmanlık alanları için çok hastalarımız oluyor ama Bingöl'ün hasta potansiyelinin büyük bir kısmı Erzurum tarafına geliyor, bunu da memnuniyetle söyleyebilirim.

Son olarak tüm hemÅŸehirlerime en kalbi duygularımla muhabbetle selamlıyorum hepsine saÄŸlık ve afiyet diliyorum

ATÄ°LLA EROÄžLU KÄ°MDÄ°R?

1973 yılında Bingöl'ün Karlıova ilçesine baÄŸlı Ilıpınar köyünde dünyaya geldi

1995 yılında Atatürk Üniversitesi Tıp Fakültesi'nden mezun oldu. 1996-2000 yıllarında Atatürk Üniversitesi Tıp Fakültesinde GöÄŸüs Cerrahisi ihtisası yaptı. 2001 yılında Yardımcı Doçent olarak atanan EroÄŸlu, 2006 yılında Doçent, 2011 yılında Profesör oldu.

2007 yılında üç ay süreyle Amerika BirleÅŸik Devletleri'nde Cleveland Clinic'te Dr. Rice ile beraber Minimal Ä°nvaziv GöÄŸüs Cerrahisi (Kapalı GöÄŸüs Cerrahisi Ameliyatları) ve Özofagus (Yemek Borusu) ameliyatları konusunda çalıştı. 2016 yılında Malezya da bir süreliÄŸine Yemek Borusu ameliyatları ile ilgili dersler verdi.

18 yıldır GöÄŸüs Cerrahisi Anabilim Dalı BaÅŸkanlığı yapan EroÄŸlu, Dekan Yardımcılığı, BaÅŸhekim Yardımcılığı, Yüksekokul MüdürlüÄŸü gibi birçok idari görevlerde bulundu. Türk GöÄŸüs Cerrahisi DerneÄŸi'nde Genel Sekreterlik görevini yürütmektedir. Yemek Borusu ve diyafragma hastalıkları ile ilgili birçok operasyonu kapalı yöntemlerle ülkemizde ilk kez gerçekleÅŸtiren ve en çok yapan cerrahtır.

 Ülkemizde Çocuk GöÄŸüs Cerrahisi ameliyatlarını yapabilen ender cerrahlardan birisidir.