İlimiz milli eğitim müdürlüğünde görevli bir ilköğretim müfettişi tarafından fotoğraflanan mağaraların ilk defa tespit edildiği öğrenildi. Doğa şartlarında kaderine terke edilen taş devrine ait olduğu tahmin edilen onlarca mağara koruma altına alınmadığı gibi hiçbir incelemede yapılmamış. Köye 2 kilometre uzaklıkta bulunan ve dönemin insanlarına ait olan Zommo mağaraları onlarca farklı bölümlerden oluşuyor.
Mağaralarda havalandırma sistemleri, mutfak, kiler, soğuk hava depoları, mahsen, gözetleme pencereleri, yazlık ve kışlık odalar, özel erzak depoları, tahrip oluş sarnıçlar ve mağaraya çıkmak için kullanılan oyuk merdivenler bulunuyor. Mağaraların 200 metre yakınından geçen bir çayda dönemin insanları tarafından yılın belirli aylarında balıkçılık ile uğraştıkları olasılığını akla getiriyor. Hiçbir bilimsel araştırmanın yapılmadığı belirtilen bu mağaraların bölgenin en hakim tepesine olması o insanların düşmanlarından korunmak için seçtikleri ve o bölgede başka insanlarında yaşadığı kanısını oluşturuyor. Bugüne kadar Bingöl tarihinde bulunan en eski tarihi kalıntı olma özelliğine sahip mağaralar şuan köylüler tarafından hayvan barınağı veya samanlık olarak kullanılıyor. Bingöl turizmi için önemli bir etken olma özelliğine sahip mağaraların incelenmesi gerektiğini belirten köylüler, mağaraların tarihini bilmediklerini ve bugüne kadar birkaç kişi haricinde resmi olarak kimsenin gelip incelemediğini ifade ettiler. Bahse konu yerin sit alanı olması gerektiğini vurgulayan köylüler, yetkiler tarafından mağaralar için Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kuruluna başvurulması gerektiğini ifade ettiler.
Vali Balkanlıoğlu “Gereken çalışma başlatılacaktır”
Konu ile ilgili görüştüğümüz Vali İrfan Balkanlıoğlu ise, konunun il için çok önemli bir konu olduğunu vurgulayarak, gereken girişimleri başlatacaklarını söyledi. İl Kültür Müdürlüğü kanalı ile Kültür ve Turizm Bakanlığı ile irtibata geçeceklerini belirten Vali Balkanlıoğlu, “ Biz valilik olarak üzerimize düşeni yapacağız. Bu mağara gerçekten tahmin edilen döneme ait olup olmadığı bilimsel olarak araştırılacak. Böyle bir niteliği varsa korunması ve turizme açılması için çalışmalar yapacağız” dedi.
