Evrenin Ötesinde Bir Yaşam Vaadi: METAVERSE

Metaverse kavramını anlamak adına bu makalede basitleştirilmiş bir dil kullanacağım. En basit karşılığı ile metaverse: paralel, kurgusal veya sanal bir evrende var olan digital kopyalarımızın deneyimidir. Sanal evren denilmesine yönelik itirazlar olmasına rağmen tanımlamaları kullanmak adına belirtiyorum. Bu evrenle ilgili insan sağlığından gelişimine kadar olumlu ve olumsuz birçok teori tartışılmaktadır. Bunlara değinmeden (çünkü bunlar derin bir havuzun dip konuları) genel hatları ile metaverse kavramını ele almaya çalışacağım.

Web 3.0

Kurgusal evreni anlamak için öncelikle Web 3.0 kavramını anlamak gerekiyor. Bu “3” rakamından da anlayabileceğimiz gibi sanal âlemin 3. nesil evrimi demek aslında. Web 1.0 80'lerin sonunda çıktı ve sadece kullanıcıların okuyup araştırdığı bir evrendi. Web 2.0' da ise kullanıcılar içerik üretmeye ve etkileşime başladı. İçerik üreticilerin ciddi paralar kazandığı ve ünlendikleri yer oldu. Ama hala tekel belirli kuruluşların (Google, Youtube vb.) elindeydi. Sanal paralarla birlikte Web 3.0 kavramı genel geçerliliğini artırmaya başladı. Web 2.0'daki merkeziyetçilik burada ortadan kalkacak ve üretici ve tüketicinin bir sağlayıcıya muhtaç olmadan yaşayabileceği “ötekievrenler” oluşacak. Web 3.0 için bir merkeziyetiz sistem vaadi de diyebiliriz. 

Meta (öte) Verse (evren)

Metaverse, insanların ve nesnelerin dijital temsillerinin yaşadığı dijital bir ortamdır. [1] Bu tanıma ek olarak gerçek hayatta bulunmayan nesnelerin de yaşadığı bir ortam olduğu vurgusunu yapabiliriz. Çünkü metavers'te var olan canavarların (oyunlarda var bu canavarlar) hiçbiri gerçek evrende aslında yok.

İlk olarak 1992 yılında Neal Stephenson “Snow Crash” kitabında geçirmiş metaverse kavramını. Ben henüz okumadım. Takip eden süreçte farklı filmlere ve dizilere konu oldu (Black Miror - Ready Player One). Oyunlarda ise zaten alışıla gelen bir evrendi.

Yaratacağınız sanal kopyanız ya da size benzemeyen bir karakter aracılığıyla  bu sanal dünyaya erişim şu an ilkel boyutlarda. (FOTO EKLE 1: OVR Metaverste isteğe göre hazırlanan bir karakter. Kendi fotoğrafınızı da yükleyerek size benzeyen bir kararkter üretebilirsiniz.)

 Yani bu ilkel düzlem cep telefonunuzla ya da pc ile giriş yapabileceğiniz platformlardan ibaret. Hedeflenen ve üzerinde çalışılanlar ise sırasıyla VR gözlükler, giyilebilir teknolojiler ve implantlar aracılığı ile kullanacağınız çiplerle bu evrene giriş vaat ediliyor.

Bu sanal evrende neler mi yapabilirsiniz?

Oyun oynamak olmazsa olmazı ve Paris'e hiç gitmeseniz de metavers'te Paris sokaklarında gezebilir, konsere katılabilir ya da bir müzeyi ziyaret edebilirsiniz. Giyilebilir teknolojilerle deneyiminiz artabilir ve daha yeni olan ekranı dilinizi değdirerek tat alabilirsiniz (Bu teknoloji keşif edildi ve metaverse gelecekte uyarlanabilecek bir teknoloji).

Giyilebilir teknolojiler zaten hayatımızda fakat çok yaygın değil, VR gözlüklerse nispeten yaygın ve teknolojik altyapısı üzerinde detaylı çalışmalar yapılıyor. Google evrim nispetinde bir gözlük üretti ve bazı sorunlar nedeniyle geri çekti. Facebook ise Oculus VR'ı 2 milyar dolara satın aldı ve hala arttırılmış gerçeklik üzerine araştırma yapan firmaları almakta araştırmaları fonlamakta.

Fortnite oyununda rap sanatçısı Travis Scott bir konser verdi ve bu konseri aynı anda 12.3 milyon (açıklanan rakam ve bu rakam her geçen an artıyor) insan izledi. Hangi stada bu kadar insan sığdırabilir ve bilet satabilirsiniz? 

Zeki Müren de bizi tadabilecek mi?  

Tat alma konusuna gelince, 2021 yılında yayınlanan bir makalede elektrolit içeren jelleri şeffaf bir levhaya püskürterek ekrandaki tadı ekrana ileten ve ekrana dil değdirerek bu tada ulaştığını belirten bir yayın yapıldı.

Bu sanal evrende arsa satın alabilir ve bu arsada müze kurabilir, konser verebilir, yeteneklerinizi sergileyebilir ve dünyanın bir ucundaki insanlarla birebir  tanışma deneyimi elde edebilirsiniz ve bunlar yetmez diyorsanız yemeklerini ve içeceklerini yani kültürlerini de tadabilirsiniz. Bu tad alma konusunun ise yeni olduğunu ve metaverse eklenmesinin kaçınılmaz olduğunun benim iddiam olduğunu unutmamakta fayda var. Henüz böyle bir vaat yok yani.

Bu kadar pembe bir dünya mı?

Çok yeni bir evren, bu nedenle olumlu ve olumsuz yanlarını belirtmek için çok erken. Geleceği kesin olacak olan bu evrenin en belirgin zararlarından biri ise sanal evreni gerçek evren olarak algılayacak zihinlerin yaşayacağı olumsuz yansımalar ve hareketsizliğin getireceği fiziksel ve ruhsal sıkıntılar. Bunlar ilk etapta dillendirilen ve olabilitesi Web. 1.0 ve 2.0' ın etkileri üzerinden yorumlanan sorunsallar. Bunlara ek birçok sorun çıkabilecektir.

Sevgili arkadaşım Hasan ile metaverse konusunda sohbet ederken Bingolonline için bir yazı kaleme almamı önerdi. İlk başta soğuk baksam da okuyacak birkaç genç arkadaşın faydasına olabileceği kanısıyla sıcak karşıladım. Belki de son bir yıldır yaşadığım hayatın acı sisinden bir kaçış olarak kurguladım. Adını pek koyamasam da konu ilgi çekerse veya talep gelirse yukarıda yer alan başlıkları ayrı ayrı açabilir, yeni yazı dizini oluşturabiliriz. Bir alan uzmanı değilim okumaya meraklı biriyim sadece. Bunu unutmamakta fayda var.

Bu konular: Web 3.0, Meta-Human, Metaverse oyun platformları ve deneyimlerim, Ekrandan tat alma (Başlığı da hazır: Zeki Müren'de Bizi tadabilecek mi?), The Souk veya yakından takip ettiğim ilgimi çeken Dünyanın en güçlü teleskobu WEBB olabilir.

Alican BAYRAM