KİM KİMDİR FİRMA REHBERİ Hemen Üye Ol Üye Girşi
Uye Girişi
Giriş
Beni Hatırla
Yeni Üye Kayıt
Haber sitemizin aktivitelerinden yararlanmak için üyelik başvuru yapın.
Hemen Üye Olun
Uye Hizmetleri
 
29 Mart 2024 Cuma
15 °C Kısmen güneşli
Misafir Kalem
Belirtilmemiş

Osmanlı Döneminde Bingöl'de Tarım: Pamuk ve Fındık Üretimi

25 HAZİRAN 2020 PERŞEMBE 13:00
23
16702
21
AA aa

Bu yazımızın dayanağı, Osmanlı Arşivindeki iki önemli kaynaktır. Bingöl'ün demografik ve iktisadi hayatına dair önemli bilgilerin mevcut olduğu ilk kaynak, “1550 Tarihli Çapakçur Livası Tahrir Defteri”dir ki bu defter; Prof. Dr. M. Mahfuz Söylemez ve Araştırmacı-Yazar Abdullah Demir tarafından Latin alfabesine aktarılarak “1550 Tarihli Tahrir Defterine Göre Çabakcur Livası Nüfus ve İskan” başlığı ile Bingöl Belediyesi tarafından 2010 yılında neşredilmiştir. Şehrin tarihi kimliğini yansıtan ikinci önemli kaynağımız da 1898 tarihli Bitlis Vilayet Salnamesidir. Bu kaynakta, Çapakçur Kazası dahil Bitlis Vilayeti dahilindeki sancak, kaza ve nahiyelerin tarım, hayvancılık, idari yapı ve sair konuları hakkında önemli bilgiler mevcuttur.

1550 tarihli Tahrir Defteri, bu dönemde Bingöl ovasında yapılan tarım faaliyetleri ve yetiştirilen ürünler hakkında bize ilginç veriler sunmaktadır. Zira bu kayıtlardan; 1550 yılında Bingöl Ovası'nda başta buğday, arpa ve darı olmak üzere önemli miktarda pamuk, tütün (duhan), ceviz, üzüm, çeltik (pirinç), elma, armut, ayva, kavun, karpuz ve salatalık yetiştiği tespit edilmiştir. Nitekim bu ürünlerden alınan vergi miktarı bu bilgileri doğrulamaktadır.

1898 yılına gelindiğinde, Dünya'da yeni bitkilerin keşfiyle birlikte, Bingöl Ovası'nda yetiştirilen tarım ürünleri ile sebze ve meyve üretiminde çeşitliliğin arttığı görülmüştür. Konumuzun ikinci önemli kaynağı olan 1898 tarihli Bitlis Vilayeti Salnamesi bu çeşitliği net bir şekilde yansıtmaktadır. Buna göre 1800'lü yılların sonlarına gelindiğinde Bingöl Ovası'nda yetişen tarım ürünlerinin başında buğday, arpa ve darının yanı sıra; pamuk, tütün, nohut, mercimek, burçak, gılgıl (mısır) ve sumak gelmekteydi. Bununla birlikte Bingöl Ovası'nda sebze olarak; fasulye, kabak, domates, patlıcan, turp, salatalık ve şalgam, meyve olarak; beyaz ve karadut, elma, armut, alıç, kara erik, ceviz, fındık, vişne, kiraz, karpuz ve kavun tarımı yapılmaktaydı.

Yukarıdaki veriler Osmanlı Döneminde Bingöl'de tarım faaliyetlerinin çok çeşitli olduğunu bize göstermektedir. 1550 yılından 1898 yılına kadar tahıl ürünlerinin yanı sıra pamuk ve ceviz Bingöl ahalisi için önemli bir gelir kaynağı teşkil etmekteydi. 1550 yılında Bingöl ova ahalisinin ödemiş olduğu vergi kalemlerinin başında pamuk (penbe) ve ceviz vergisinin gelmesi buna işaret etmektedir. 1898 tarihli kaynağımız Bingöl'de, bu tarihten belki de çok daha öncesinden; fasulye, domates ve kabak gibi yeni sebzeler ile fındık gibi yeni meyvenin yetiştiğini ve o dönemde insanımızın çok çalışkan olup, sahip olduğu topraklardan en üst düzeyde nasıl istifade ettiğini göstermesi açısından önemlidir.

122 yıl öncesine kadar ovanın verimli topraklarında yetiştiği tespit edilen başta pamuk ve fındık olmak üzere daha pek çok tarım ürününün bugün neden yetiştirilmediği üzerinde düşünülmesi gereken bir husustur. Zira Bingöl Tarım İl Müdürlüğü, Bingöl Üniversitesi ve ilgili kurumların son yıllarda arıcılık, ipek böcekçiliği, dut pekmezi ve yerli Guldar domatesi gibi bazı ürünlerdeki girişimleri ve başarıları Bingöl kamuoyu tarafından takdirle karşılanmaktadır. Bu ilgili kurumların, yukarıda zikrettiğimiz kıymetli ürünlerin Bingöl'de yetiştirilip yetiştirilmemesi konusunda araştırmalarda bulunmaları Bingöl için faydalı olacaktır.

Kuşkonmaz (Melcu) Bitkisi

31 Mayıs 2020 tarihinde Hürriyet Gazetesi yazarı Yalçın Bayer'in köşesine taşıdığı Kuşkonmaz (melcu) bitkisi dikkatimi çekti ben de bu vesile ile bu bitkiyi siz değerli okuyucularımla paylaşma ihtiyacı hissettim. Malum bitki hakkında çoğumuzun bilgisi vardır. Son zamanlarda Bingöl'de Nisan ve Mayıs aylarında seyyar tezgâhlarda kendine yer bulan bu bitki; Bingöl Ovası'nda, bilhassa nehir boyunca, doğal ortamda yetişmektedir. Kanser dahil pek çok hastalığa iyi geldiği bilinen bitkinin kültür tarımının yapılması, şehrimiz ve ülkemizin ekonomisine büyük katkı sağlayacağı muhakkaktır. Kuşkonmaz'ın faydaları ve piyasası hakkında https://www.hurriyet.com.tr/yazarlar/yalcin-bayer/kuskonmazi-taniyalim-41527422 linkteki yazıyı okumanızı tavsiye ederim.

Osmanlı Döneminde Bingöl'de Hayvancılık ve Sanayi konulu bir sonraki yazımızda siz değerli okurlarımla buluşmak ümidiyle…

Doç. Dr. Muhammed KÖSE

Erzincan Binali Yıldırım Üniversitesi

Tarih Bölümü Öğretim Üyesi

muhammedkose@erzincan.edu.tr

YORUM YAZIN
Profiliniz ziyaretci statüsünde görünüyor. Yorumlarınız aşağıdaki isimle yayınlanacaktır
Değiştir
Dilerseniz web sitemize üye olarak daha özgün bir profil oluşturabilir ve yorumlarınızı hesabınızdan takip edebilirsiniz
Kodu Girin
Yapacağınız yorumların şiddet ve hakaret içermemesine lütfen dikkat edin. Aksi taktirde yorumlarınız onaylanmayacaktır. Gönder
Misafir Kullanıcı (@Misafir_59830)
29 Haziran 2020 Pazartesi 09:37
Yazarı tebrik ediyorum. Siyaseten eleştiren arkadaşlara da sesleniyorum. İlimizde 500 yıl önce fındık yetiştirilmiş diyor. Bunun nasıl yapıldığını, günümüzde de yapılabileceğini tartışalım. Osmanlı düşmanlığını da bırakalım.
Misafir Kullanıcı (@Misafir_59933)
02 Temmuz 2020 Perşembe 16:39
@Misafir Kullanıcı Bir kaç fidanın filizlenmesini götürüp osmanlıya bağlıyarak insanlarla alay etmeğı görmüyecek kadar osmanlı sevdasına tutunmuşsan yapacak birsey yok diyorum. Yeniçeriler Bingöl de muzda ekmeye çalışmışlar lakin muhafak olamamişlar, istersen bir dene sen olmasa başka çesitlen muzdan istifade edersin
Misafir Kullanıcı (@Misafir_59785)
27 Haziran 2020 Cumartesi 16:18
Daha güzel çalışmalar bekliyoruz sayın hocam
Misafir Kullanıcı (@Misafir_59777)
27 Haziran 2020 Cumartesi 11:54
Emeğinize sağlık hocam. Bingöl ilmizin tarm geçmişi hakkında vermiş olduğunuz bilgiler inşallah tarım üretimi ile uğraşan insanları teşfik eder. Sayın hocam bu vesile ile bingöl belediyesine bir önerim olacak her yıl bingöl belediye işkur kapsamından 500 - 600 civarında TYP kapsamında personel alınmaktadır. Bu personellerin çoğu park bahçelerde çalıştırılmaktadır. Ancak bunların  kadar doğru düzgün çalıştırlmaktadır. Bu bağlamda yukarıda belirttiğiniz ürünlerden belediye tarafından boş olan arazilerde ekilerek işkur dan aalıcak personellerin burada çalıştırılması çok faydalı olacaktır.
Misafir Kullanıcı (@Misafir_59775)
27 Haziran 2020 Cumartesi 10:58
Dünü yüceltmeyi bırakıp; tamamen tüketici konumunda bulunan bu il halkının üretime katılması sağlanmalıdır...
Misafir Kullanıcı (@Misafir_59992)
04 Temmuz 2020 Cumartesi 11:33
@Misafir Kullanıcı Dünüde düşünelim.
Misafir Kullanıcı (@Misafir_59773)
27 Haziran 2020 Cumartesi 07:44
Hocam birakin bu osmanli arsivleri. Bos isler bunlar, insanlari osmanli masallariyla uyutmayin, zaten istesenizde uyutamazsiniz, Insanlari sorunlari cogaldikca, osmali hikayeleri hiclesiyor, hukumet partisinin yapay yamali personeli olmayin...
Misafir Kullanıcı (@Misafir_59922)
02 Temmuz 2020 Perşembe 11:33
@Misafir Kullanıcı Neyi ayıptır günahtır yazarın dediği geçmişte bu ürünler yetişmiş bugünde yetişebilir sen yazıyı anlamadan yorum yapıyorsun yada çekemiyorsun kolaysa sende birşeyler yaz bizi aydınlat
Misafir Kullanıcı (@Misafir_59914)
01 Temmuz 2020 Çarşamba 23:34
@Misafir Kullanıcı Ekeceğin üç beş fındık fıstık ağacı. Al ek yetişiyorsa sat gör hayrını, bunun için osmanlı yada çin kaynaklarına girmeye ne gerek var. Abartmayın bu kadar.ayıptır günahtır....
Misafir Kullanıcı (@Misafir_59849)
29 Haziran 2020 Pazartesi 19:09
@Misafir Kullanıcı Ne demek boş işler bunlar yazar diyorki 300-500 sene önce fındık pamuk gibi ürünler bingölde yetiştirilmiş bugünde yetiştirilebilir neymiş senin osmanlıya düşmanlığın bildiğin birşey varsa sende bizi geçmiş hakkında bilgilendir boş yorumlar yapma
Misafir Kullanıcı (@Misafir_59789)
27 Haziran 2020 Cumartesi 18:50
@Misafir Kullanıcı Peygamber efedimizin şu hadisini hatırlatmakta fayda görüyorum ' ilim çindede olsa git istifade et'
Misafir Kullanıcı (@Misafir_59783)
27 Haziran 2020 Cumartesi 16:15
@Misafir Kullanıcı Evet derhal Ermeni arşivlerine yonelmeliyiz ne. Muhterem
Misafir Kullanıcı (@Misafir_59769)
27 Haziran 2020 Cumartesi 03:23
11.000 yıllık buğday tanelerini araştıracak calibren varmı yazar net?
Misafir Kullanıcı (@Misafir_59796)
28 Haziran 2020 Pazar 01:45
@Misafir Kullanıcı Düzeltmek gerekir buğdaylar 3000 yıllık olması gerekir. Epey abartmışsınız...gerek yok
Misafir Kullanıcı (@Misafir_59788)
27 Haziran 2020 Cumartesi 18:46
@Misafir Kullanıcı Bu havalarda soğuk çayı tercih ederim, sanada öneririm.Anlaşılan sen tarihi sadece osmalıdan ibaret biliyorsun. Buda senin suçun degil. Resmi ideolojinin yalanlarına kendini cok kaptırmışsın. Yaklaşık iki yıl önce solhanda küplerde saklı 11.000 yıllık buğday tanerini diyorum. Tübitak söyledi. Bilemezsin tabiki, at çamuru kalsın izi. Evde oturarak beyin hücrelerini resmi ideolojinin hizmetine sunarak dondurmayınız aklınızı
Misafir Kullanıcı (@Misafir_59784)
27 Haziran 2020 Cumartesi 16:16
@Misafir Kullanıcı Kahve köşelerinden atmaya devam aman dikkat et çayın sogumasin
Misafir Kullanıcı (@Misafir_59748)
26 Haziran 2020 Cuma 14:32
Hocanın verdiği bu bilgileri biz 2005 yılında Bingöl Belediyesi öncülüğünde yapılan Geçmişten günümüze Bingöl adlı 4 günlük sempozyumda açıklanmış ve belgeler kitap haline getirilerek tüm kurumlara ve halka dağıtılmıştır.
Misafir Kullanıcı (@Misafir_59756)
26 Haziran 2020 Cuma 18:23
@Misafir Kullanıcı Evet 2005 yılında sempozyum yapıldı hocanın bu sempozyumdan herhalde haberi yok
Misafir Kullanıcı (@Misafir_59743)
26 Haziran 2020 Cuma 13:40
Tesekkur ederiz, bir tarihci olarak bilinen şeylerden bahsetmeniz yeterli degildir. Bingölun antik devrinden tutun gunumuze kadar gelen tum uygarliklar, eserleri, dilleri, kulturleri, dunya mirasina katkilari v.s. bu konularda ciddi arastirmalarinizi bekliyoruz. Ayrica gunumuz Bingolundeki yapilar olsun carsi pazar yerleri olsun estetikten cok uzak. Bu tur konulari da gundeme getirin lutfen. Ve anadilimiz Zazacaya destek verin
Misafir Kullanıcı (@Misafir_59734)
26 Haziran 2020 Cuma 09:57
Geçmişi araştırmak bulmak milleti bilgilendirmek çok güzel tebrikler
Misafir Kullanıcı (@Misafir_59705)
25 Haziran 2020 Perşembe 15:04
Araştırmak, doğru bilgiye ulaşmak ,halkı aydınlatmak ve gerçeklerle buluşturmak çok kıymetlidir. Muhammed Hocam sizi can ı gönülden tebrik ediyorum.Öğretim görevlisi ünv. de odasına kapanan değil, halkı aydınlatan olmalıdır.Arşivlerimizdeki belgeler ve o belgelerdeki değerli bilgilerle halkı buluşturun. Geçmişimizle bağımız kopmasın.Geçmişini bilmeyen bir millet geleceğine doğru yön veremez. Başarınızın devamını diliyorum hocam. Kal sağlıcakla...
Sitemizde yayınlanan haberlerin telif hakları gazete ve haber kaynaklarına aittir
©Copyright 2017
Haberler, Fotoğraf Galerisi, Video Galerisi, Köşe Yazıları ve daha fazlası için arama yapın